Çoğumuz gülmesine güleriz de neden güldüğümüzü merak etmek hiç aklımıza gelmez. Şen kahkahalarla salonları çın çın öttürebildiğimiz sürece gülmek bize yürümek,yemek,içmek gibi normal görünür. Fakat sakın herkesin böyle düşündüğünü sanmayın. Gülmenin sebeplerini araştırmaktan gülmeye pek vakit bulamayan insanlara da dünyanın her köşesinde bol bol raslamak mümkün.Size garip bir şey söyleyeyim mi.. Neden güldüğümüzü merak edenlerin başında bizleri en çok güldürenler,yani komedyenler gelir. İşte Bob Hope /100 yaşını doldurduğu için bu asrın insanı seçildi bu yıl./, Jerry Lewis,Denny Kaye Groucho Marx ve onlar gibi daha bir çok komedyen boş zamanlarını gülmenin sebeplerini araştırarak gayet çiddi bir çalışma havası içine girdiler.
Arşak Palabıyıkyan diye bildiğimiz Grouche Marx vaktiyle insanların neye güldüklerini öğrenmeyi başaracak kimsenin Hollwoud'da milyarlar kazanacağını belirtmişti.
Üniversitede çalışmalar.
Komedyenler kadar bilim adanlarıda insanların neden güldüklerini kesin olarak tesbit edebilmek için yıllardan beri çalışıp didiniyorlar.
Bundan bir süre önce Amerika daki Yale Üniversitesi'nin ruh bilim fakültesinde gülmenin sebeplerini araştırmak amacıyla önemli bir deney yapıldı. Pek çok meraklının katıldığı bu deneyde fakülte yetkilileri deneye katılan şahıslara bazı karikatürler gösterdiler.Bu ara da öğretim üyeleri de bu şahısların karikatürler karşısındaki tepkilerini incelemeye koyuldular.
Bu deneyden çıkan sonuç gülmenin sebeplerini merak edenlerin merakını tam olarak gidermekten uzaktı; ama bu yolda çok önemli bir adım atılmış oluyordu. Yale Üniversitesi nin yetkilileri, Gülmenin insan karekterinin sırlarını çözmeye yarayacak önemli bir anahtar yerini tuttuğunu belirttiler.
Üstad Freud'a göre :
Ruh bilim üstadı Freud'a görebir kimsenin gülmesini sağlayan sebepler o şahsın kendisinin bile farkına varmamış olduğu özelliklerini meydana çıkarmaktadır. Mesela genellikle taşralı kadınlarla ilgili şakalara gülen bir kimsenin kadınlardan korktuğu anlaşılır.
Gülmenin sebepleri üzerine ortaya atılan iddiaların ilki,Milattan üç asır önce Yunanlı filozof Aristo'ya aittir. Aristo 'dan sonra da pek çok filozof ve ilim adamı gülmenin sebepleri üzerine teoriler kurmuştur.
Şimdi bu teorilerin bazılarını gözden geçirelim:
Aristo,insanların şekil bozukluklarına güldüklerine inanmıştı. Komik suratlara güleriz.
Aynı şekilde fiziki bakımdan tam manasıyla çirkin sayılmayacak şekil bozukluklarına da güleriz. Dalgın bir kimsenin görme yeteneğinin bozukluğu çoğu kere bizi kahkahalarla güldürür.
Dalgınlık yüzünden yapılan hatalar da bizi çok güldürür.: Sevgilisiyle konuştuğunu zanneden delikanlının gerçekte sevgilisinin baasına hitap etmekte oluşu bizleri kahkahalarla güldüre bilir.
Güleriz ağlanacak halimize. Bir de üstünlük teorisi var.Kendimizi başkalarından üstün hissettiğimiz zamanlar,aşağı seviyede gördükllerimizin davranışlarına ve düşüncelerine gülebiliriz..Bu teoriyi de 17.yüzyılda yaşayan Thomas Hobbes adındaki ilim adamı ortaya atmıştırsistemli,modern ruh bilimin babası sayılan Thomas Hobbes kendimize güldüğümüz zamanlarda bile gerçekten başkasına yani eski günlerdeki halimize güldüğümüzü belirtmişti.
Alman filozof Emmanuel Kant (1724-1804)da hiçbir sonuca ulaşamayan üzücü bekleyişlerin insanları güldürdüğü teorisini ortaya sürmüştür.
Yirminci yüzyılın başında filezof Heny Bergson da insanın makina gibi davranan hemcinslerine güldüğü teorisini ortaya attı. Şüphe yokki makine gibi hareket eden bir insanın manzarası pek komiktir.
Bergson'a göre makine,insanın yanında hareket kabiliyeti bakımından pek ilkel kalmaktaydı.
Bergson insanın makineye değil de sürü hayvanına benzediği iddiasındaydı.
İnsanoğlunun meydana getirdiği sürünün de bazı kuralları vardıve bu kurallara uymayanlar garip durumlara düşebilirlerdi. İşte bu durumdakiler için uygulenecak en hafif ceza da onun hareketlerini gülmekten ibaretti.
Şeklini değiştirmek. Daha önce de belirttiğimiz gibi Freud'un teorisine göre gülmek, insanın iç dünyasında gizli kalan özelliklerinin meydana çıkmasını sağlayan bir vasıtadır.
Amerika'lı tanınmış yazar Max Eastman'ın ise gülme hakkındaki fikirleri bambaşkadır. "Gülmekten zevk almak " isimli bir de kitap yazan Max astman gülmenin aslında hoşa gitmeyeceği sanılan bir şeyin hoşa gidecek bir şekil almasından doğduğunu iddia etmektedir.
İsterseniz bu teoriyi bir örnekle açıklamaya çalışalım.
Groucho Marx: Seni at kamçılar gibi kamçılardım ama, demişti ne yazık ki benim atım yok.
Bir kimsenin at gibi kamçılanması,aslında hiç de hoşa gidecek bir şey değil,ama marx 'ın cümlesinin son kısmının adamakıllı saçma olması durumu değiştirmekte,hoşa gitmeyecek olayı komik bir havaya sokmaktadır.
Belki biraz garip gelecek ama gülmenin gerçek sebepleri bu güne kadar keşfedilmedi.Ama aslına bakarsanız, insanlar sebebini bilmeden de gülmekten zevk alıyorlar.Bu da gülmenin hayatımızda ne büyük bir yeri olduğunu göstermeye yetiyor. / Yeniçuval-1975/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder